Tìm hiểu chung

Viêm cột sống dính khớp là gì?

Viêm cột sống dính khớp là một bệnh đặc trưng bởi tổn thương khớp cùng chậu, cột sống và các khớp ở chi dưới, thường kèm theo viêm các điểm bám gân. Bệnh tiến triển chậm song có xu hướng dính khớp. Bệnh viêm cột sống dính khớp có mối liên quan chặt chẽ với yếu tố kháng nguyên hòa hợp mô HLA-B27.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm cột sống dính khớp

Dấu hiệu ban đầu của viêm cột sống dính khớp là đau vùng hông, đau kiểu thần kinh tọa, viêm gân Achille…. Các triệu chứng này có thể kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm.

Vào thời kỳ toàn phát, người bệnh sẽ có một số triệu chứng chung như sưng đau, hạn chế vận động nhiều khớp, teo cơ, biến dạng nhanh. Viêm khớp thường có tính chất đối xứng, đau tăng về đêm.

Triệu chứng cụ thể ở từng vị trí:

Các khớp ở chi:

• Háng: 90% thường bắt đầu một bên, sau đó cả hai bên.
• Gối: 80% có thể có nước.
• Khớp cổ chân: 30%, có thể không để lại di chứng.
• Khớp vai: 30%, thường khỏi không để lại di chứng.
• Các khớp khác: Hiếm gặp hơn như khuỷu, ức đòn, cổ tay, không bao giờ thấy tổn thương các khớp nhỏ bàn tay.

Cột sống:

• Thường xuất hiện muộn hơn các khớp ở chi.
• Cột sống thắt lưng: 100% đau liên tục và âm ỉ, hạn chế vận động, teo cơ cạnh cột sống.
• Cột sống lưng: thường muộn hơn vùng thắt lưng, đau âm ỉ, hạn chế vận động, biến dạng (gù) hoặc cứng, teo cơ.
• Cột sống cổ: có thể muộn hơn hoặc sớm hơn các đoạn khác, biến dạng hạn chế vận động.

Khớp cùng chậu:

• Là dấu hiệu sớm, đặc hiệu (chủ yếu trên X-quang).
• Đau vùng cùng chậu, lan xuống đùi.
• Teo cơ mông.
• Nghiệm pháp giãn cánh chậu (+).

Những biểu hiện khác:

• Sốt, gầy sút.
• Mắt: Viêm mống mắt, viêm mống mắt thể mi.
• Tim: 5% có rối loạn dẫn truyền, hở van động mạch chủ.

Các biểu hiện hiếm gặp khác:

• Xơ teo da.
• Xơ phổi.
• Chèn ép rễ thần kinh tuỷ.
• Thoát vị bẹn, rốn.
• Tiến triển
• Xu hướng chung: Nặng dần, dẫn đến dính khớp, biến dạng. Nếu không được điều trị sớm, đúng, bệnh nhân có nhiều tư thế xấu, tàn phế.

Nếu không điều trị kịp thời và đúng cách, viêm cột sống dính khớp có thể dẫn đến các biến chứng như suy hô hấp, tâm phế mạn, lao phổi, liệt hai chi do chèn ép tuỷ và rễ thần kinh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân dẫn đến viêm cột sống dính khớp

Nguyên nhân bệnh viêm cột sống dính khớp hiện vẫn còn chưa rõ ràng, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy bệnh có thể liên quan đến yếu tố di truyền. Người ta thấy rằng, ở các cặp sinh đôi cùng trứng, tỷ lệ đồng mắc là 63%, ở các cặp sinh đôi khác trứng, tỷ lệ đồng mắc bệnh là 13%. Nếu có người thân trong gia đình (cha mẹ, anh chị em, con cái) mắc bệnh, khả năng bị viêm cột sống dính khớp tăng 6 – 16 lần, cao hơn so với người bình thường.

Các nghiên cứu đã tìm ra nhiều gen có liên quan đến viêm cột sống dính khớp, trong đó HLA-B27, một gen qui định kháng nguyên bạch cầu người, đã được chứng minh có liên quan đến cơ chế sinh bệnh khi có 90% bệnh nhân VCSDK có hiện diện HLA-B27.

Nguy cơ mắc phải

Những ai có nguy cơ bị viêm cột sống dính khớp?

Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn gấp 2 – 3 lần so với nữ giới. Bệnh thường khởi phát ở tuổi thanh thiếu niên nhưng ít được quan tâm và thường nhầm lẫn với những bệnh lý xương khớp khác. Ngoài ra, tính chất gia đình cũng là một trong những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến viêm cột sống dính khớp.

Điều trị hiệu quả

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm cột sống dính khớp

Bác sĩ có thể chẩn đoán viêm cột sống dính khớp bằng cách khám thực thể, xem xét các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải, hỏi về tiền sử gia đình đã từng có người mắc bệnh hay chưa. Nếu nghi ngờ viêm cột sống dính khớp và để loại trừ trường hợp mắc bệnh lý khác, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân xét nghiệm.

Các loại xét nghiệm thường được tiến hành như: xét nghiệm lắng máu, sợi huyết, điện di Protein, xét nghiệm miễn dịch, chọc dịch khớp và chụp X-quang.

Phương pháp điều trị viêm cột sống dính khớp hiệu quả

Đối với những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể được điều trị dùng thuốc:

• Điều trị triệu chứng: các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), các thuốc giãn cơ.
• Điều trị đặc hiệu: Sulfasalazine nếu bệnh nhân có tổn thương gân, khớp ngoại biên. Các thuốc sinh học ức chế TNF được chỉ định trong trường hợp không đáp ứng với NSAIDs và sulfasalazine.
• Bổ sung thêm canxi và vitamin D3 cho bệnh nhân viêm cột sống dính khớp có nguy cơ mất khoáng xương cao hơn người bình thường.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể điều trị không dùng thuốc với những cách sau:

• Tập thể dục.
• Tập vật lý trị liệu.
• Duy trì tư thế cơ thể thẳng khi đi, đứng, ngồi, nằm.

Đối với những trường hợp nặng hơn sẽ được tiến hành điều trị phẫu thuật cắt xương hoặc ghép xương để chỉnh lại trục của cột sống, của chi. Thay khớp giả bằng chất dẻo hoặc kim loại: ghép khớp háng, khớp gối.

Cần phát hiện và điều trị bệnh ở giai đoạn sớm thì kết quả mới khả quan. Mục đích của điều trị là giảm đau, chống viêm, và vật lý trị liệu để duy trì chức năng vận động của các khớp cột sống và ngoại vi.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm cột sống dính khớp

• Sử dụng thuốc chống viêm theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát tình trạng đau. Khi đã ổn định tình trạng viêm đau sẽ phối hợp vật lý trị liệu phục hồi chức năng để cải thiện hoạt động các khớp xương.
• Cần phải nghỉ ngơi nhiều. Khi không vận động phải đặt khớp xương viêm cấp tính ở vị trí thích hợp hoặc dùng nẹp hạn chế cử động, tránh để khớp bị co rút.
• Kiên trì tập duỗi thẳng chi và cột sống để giảm nhẹ các cơn đau do co rút cơ gây ra. Khi nằm nghỉ, phải nằm ngửa trên nền cứng, đầu gối thấp, chân duỗi thẳng hơi dạng ra để tránh các khớp bị co rút nặng thêm.
• Khi bệnh đã đỡ thì cần phải tích cực vận động càng sớm càng tốt để chống dính khớp. Mỗi ngày cần hoạt động khớp xương nhẹ nhàng 1 – 2 lần để giúp giảm bớt co cứng cơ. Xoa bóp vùng bị tổn thương giúp cho phục hồi nhanh hơn. Có thể áp dụng các bài tập thể dục trị liệu hay tập bơi, chơi cầu lông, bóng bàn.
• Do viêm cột sống dính khớp có thể ảnh hưởng đến con cái nên khi bạn nghi ngờ mắc bệnh, nên hỏi ý kiến bác sĩ về việc có con.

• Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.